Senin, 18 Januari 2016

PRIMBON (Pethikan saka Almenak Waspada taun 1959)


SABABÉ TAUN KURUP UMUR 120 TAUN

Saka karsané Sultan Agung Prabu Anyakrakusuma ing Mentaram, wiwit taun Saka 1555, kang wis dianggep dadi taun Jawa, kang sasi-sasiné nganggo sasi-sasi pétungan mangsa, lan dipétung miturut:
a. solan-saliné musim, kayata: solan-saliné arah lakuning angin, solan-saliné mangsa udan (rendheng) lan bedhidhing (ketiga),
b. pétungan wetuné lintang Garu, lintang Luku, lintang Gubug-pèncèng lan lintang Bimasekti,
c. kang ana ing jaman anyar disebut taun srengéngé, kang dipétung miturut lakuning bumi ngubengi srengéngé,
kala wiwit tumapaké taun Saka (Jawa) 1555 dirombak, di­salini nganggo sasi-sasiné taun Hijrah (Arab), kang di­pétung miturut lakuning rembulan ngubengi bumi, lan kang disebut taun rembulan. Mangkono uga jeneng-jenengé ya disalini diturutaké karo jeneng-jenengé sasi taun Hijrah, kayata Sura, Sapar, Mulud lan sapituruté.
Pétungané windu isih miturut windu lawas kang cacahé ana 4, yaiku : Kunthara, Sangara, Sancaya karo Adi, kang sawinduné umur 8 taun,
Jeneng-jenengé taun sajroning sawindu (8 taun), di­tengeri nganggo kurup (huruf) Arab, kayata : Alip, Éhé, Jim-awal, Jé, Dal, Bé, Wawu, sarta Jim-akir. Marga saka iku taun anyar iyasan Sultan Agungan, kang uga di­sebut taun Jawa, diarani taun kurup, tegesé pétungan taun kang ditengeri nganggo kurup (huruf) Arab.
Taun Jawa lawas (taun Saka) umuré setaun 365 utawa 366 dina. Taun kurup utawa taun Jawa anjar umuré setaun 354 utawa 355 dina, padha karo umuré taun Hijrah.
Sawindu taun kurup umuré 8 taun, pétungané dina ana 2835 dina. Tauné dawa 3. Ana sajroné kurup Jamngiyah sing dienggo taun dawa: Éhé, Dal, lan Jimakir. Wiwit kurup Kamsiyah, kang dienggo taun dawa: Éhé, Jé lan Jimakir.
Sawindu Hijrah umuré 30 taun, tauné dawa 11, tauné cendhak 19. Kang dienggo taun dawa taun nomer : 2, 5, 7, 10, 13, 16, 18, 21, 24, 26, lan 29. Nèk nggolèki nomeré cacahé angka taun dipara 30 malang pira. Ya malangané iku kang dadi nomeré taun. Nèk cèples dianggep malang 30. Pétungané dina sawindu taun Hijrah ana 10631 dina.
Taun kurup iku digawé supaya ana ing wiwitané saben windu, yaiku tanggal 1 Sura Alip bareng karo tanggal 1 Mukaram. Iki sing dienggo pathokan. Takbalèni: tanggal 1 Sura Alip bareng karo tanggal 1 Mukaram.
Déné tanggal-tanggal liyané, sajroning sawindu mau, ora prelu mesthi padha (bareng) karo tanggal-tanggalé taun Hijrah. Sabab mula ora bisa mesthi padha. Sajroné sa­windu kurup kang lawasé 8 taun, karo 8 taun Hijrah kang mbarengi, tauné dawa ora mesthi padha (bareng). Kayata taun Jé ana ing wiwitané kurup Jamngiyah iku taun cen­dhak umure 354 dina, bareng karo taun Hijrah No. 26 iku taun dawa umuré 355 dina. Mula tanggal 1 Sura 1 Dal tiba tanggal 30 Dulhijah. Nanging iku ora dadi ngapa, watoné mbésuk tanggal 1 Sura Alip bali bareng manèh karo tanggal 1 Muharam.
Taun kurup umure 15 windu, padha karo 4 windu Hi­jrah, yaiku 120 taun. Nanging pétungané dina ora padha. 15 windu kurup pétungané dina ana 2835 X 15 utawa 42525 dina. 4 windu Hijrah umuré 10631 X 4 utawa 42524 dina. Dadi kacèk 1 dina akèh tauné kurup.
Dadi miturut pétungan, supaya tanggal 1 Sura Alip bisa ajeg tiba tanggal 1 Muharam, tauné kurup saben 15 windu (120 taun) sepisan disuda 1 dina. Taun Jimakir pungkasané windu kang kaping 15 iku taun dawa, didadèkaké taun cendhak. Tanggalé 1 Sura Alip kurup candhaké di­ajokaké 1 dina. Kayata tanggal 1 Sura Alip ana ing kurup Jamngiyah, kang mesthiné tiba dina Jumuah Legi, di­ajokaké 1 dina, ditibakaké dina Kemis Kliwon. Ya iki kang diarani 'salin kurup. Mauné kurup Jamngiyah, disalini kurup Kamsiyah. Dadi miturut pétungan umuré kurup 15 windu utawa 120 taun.
Taun kurup sepréné tekan taun Wawu 1889 iki, wis lumaku 41 windu punjul 7 taun utawa 335 taun. Kurup Jamngiyah umure 15, Kamsiyah 9 windu, Arbangiyah 15 windu, lan Selasangiyah lagi lumaku éntuk 2 windu punjul 7 taun.
Mesthiné banjur tuwuh pitakonan: Apa sababé kurup Kamsiyah umuré ming 8 windu utawa 72 taun?
Keterangané mangkéné: Nèk miturut pétungan mula bener umuré taun kurup 15 windu, utawa 120 taun, lan pé­tungané dina disuda 1 dina, dadi ming ana 42524 dina, di­padhakaké karo umuré 4 windu taun Hijrah.
Nanging panyudané kala lumakuné kurup Jamngiyah ora tepat lan marga saka iku kala lumakuné kurup Jamngijah dadi ana sawetara windu kang tanggalé 1 Sura Alip ora bareng karo tanggal 1, nanging tiba tanggal 2 Mukaram, jaiku wiwit windu kang kaping 10 tekan 15. Lawasé ana 6 windu utawa 48 taun, lan kang déning para ahli pananggalan disebut taun mlèsèt. Déné sababé marga ana ing windu kang kaping 9 yaiku wiwit taun Alip 1619 tekan Jimakir 1626, tauné Hijrah kang mbarengi ming ana tauné dawa 2, lan pétungané dina dadi ming ana 2834 dina, kacèk 1 dina akèh windu kurup.
Taun kurup mlèsèt kang lawasé 6 windu iku dadi pulih manèh, utawa pétungané dadi bener manèh, yaiku wiwit tu­mapaké kurup Kamsiyah, utawa bareng tanggal 1 Sura Alip diajokaké 1 dina, ditibakaké dina Kemis Kliwon.
Nanging kurup Kamsiyah lagi lumaku 9 windu, dumadakan ana ing windu kang kaping 9 iku diweruhi, menawa taun Hijrah kang mbarengi  ming ana tauné dawa 2, lan nèk ora dibeneraké bakal ana taun mlèsèt manèh kaya kang kedadéan ana ing kurup Jamngiyah biyèn, lan sabab saka iku mula kurup Kamsiyah ming digawé umur 9 windu uta­wa 72 taun. Banjur disalini kurup Arbangiyah kang wiwit lumaku ana ing dina Rebo Wagé tanggal 1 Sura Alip 1747.
Wiwit lumakuné kurup Arbangiyah iku miturut pétungan taun kurup bisa ajeg umur 15 windu utawa 120 taun. Tegesé saben tanggal 1 Sura Alip ajeg bareng karo tanggal 1 Mukaram, sabab windu sing bareng karo taun Hijrah kang tauné dawa ming 2, ditibakaké ana ing pungkasané taun kurup, ora nyela ana ing tengah kaya dhèk lumakuné kurup Jamngiyah biyèn.
Murih cethané mriksanana dhaftar barengé windu kurup karo taun Hijrah kaya ing ngisor iki:

BARENGÉ WINDU KURUP KARO TAUN HIJRAH.
1. KURUP JAMNGIYAH
1 Sura Alip 1555 = 1 Muharam 1043 - H.
Taun 1043-H tiba taun No. 23.
Angka kandel taun dawa.
W i n d u
Nomer taun Hijrah
1.
Kunthara
23
24
25
26
27
28
29
30
2.
Sangara
1
2
3
4
5
6
7
8
3.
Sancaya
9
10
11
12
13
14
15
16
4.
A d i
17
18
19
20
21
22
23
24
5.
Kunthara
25
26
27
28
29
30
1
2
6.
Sangara
3
4
5
6
7
8
9
10
7.
Sancaya
11
12
13
14
15
16
17
18
8.
A d i
19
20
21
22
23
24
25
26
9.
Kunthara
27
28
29
30
1
2
3
4     (1)
10.
Sangara
5
6
7
8
9
10
11
12   (2)
11.
Sancaya
13
14
15
16
17
18
19
20
12.
A d i
21
22
23
24
25
26
27
28
13.
Kunthara
29
30
1
2
3
4
5
6
14.
Sangara
7
8
9
10
11
12
13
14
15.
Sancaya
15
16
17
18
19
20
21
22

II. KURUP KAMSIYAH
1 Sura Alip 1675 = 1 Mukaram 1163 - H
Taun 1163-H tiba taun No. 23.

W i n d u
Nomer taun Hijrah
1.
A d i
23
24
25
26
27
28
29
30  (3)
2.
Kunthara
1
2
3
4
5
6
7
8
3.
Sangara
9
10
11
12
13
14
15
16
4.
Sancaya
17
18
19
20
21
22
23
24
5.
A d i
25
26
27
28
29
30
1
2
6.
Kunthara
3
4
5
6
7
8
9
10
7.
Sangara
11
12
13
14
15
16
17
18
8.
Sancaya
19
20
21
22
23
24
25
26
9.
A d i
27
28
29
30
1
2
3
4    (1)





III. KURUP ARBANGIYAH
1 Sura Alip 1747 = 1 Mukaram 1235 - H
Taun 1235 - H tiba taun No. 5.

W i n d u
Nomer taun Hijrah
1.
Kunthara
5
6
7
8
9
10
11
12   (4)
2.
Sangara
13
14
15
16
17
18
19
20
3.
Sancaya
21
22
23
24
25
26
27
28
4.
A d i
29
30
1
2
3
4
5
6
5.
Kunthara
7
8
9
10
11
12
13
14
6.
Sangara
15
16
17
18
19
20
21
22
7.
Sancaya
23
24
25
26
27
28
29
30
8.
A d i
1
2
3
4
5
6
7
8
9.
Kunthara
9
10
11
12
13
14
15
16
10.
Sangara
17
18
19
20
21
22
23
24
11.
Sancaya
25
26
27
28
29
30
1
2
12.
A d i
3
4
5
6
7
8
9
10
13.
Kunthara
11
12
13
14
15
16
17
18
14.
Sangara
19
20
21
22
23
24
25
26
15.
Sancaya
27
28
29
30
1
2
3
4      (1)


IV. KURUP SELASANGIYAH
1 Sura Alip 1867 = 1 Mukaram 1355 - H.
Taun 1355 - H tiba taun No. 5.

W i n d u
Nomer taun Hijrah
1.
A d i
5
6
7
8
9
10
11
12
2.
Kunthara
13
14
15
16
17
18
19
20
3.
Sangara
21
22
23
24
25
26
27
28
4.
Sancaya
29
30
1
2
3
4
5
6
5.
A d i
7
8
9
10
11
12
13
14
6.
Kunthara
15
16
17
18
19
20
21
22
7.
Sangara
23
24
25
26
27
28
29
30
8.
Sancaya
1
2
3
4
5
6
7
8
9.
A d i
9
10
11
12
13
14
15
16
10.
Kunthara
17
18
19
20
21
22
23
24
11.
Sangara
25
26
27
28
29
30
1
2
12.
Sancaya
3
4
5
6
7
8
9
10
13.
A d i
11
12
13
14
15
16
17
18
14.
Kunthara
19
20
21
22
23
24
25
26
15.
Sangara
27
28
29
30
1
2
3
4      (1)


(1) = 8 taun Hijrah kang mbarengi windu kurup ming ana tauné dawa 2.
(2) = wiwit mlèsèt, tanggal 1 Sura Alip tiba tanggal 2 Mukaram.
(3) = wiwit bener manèh.
(4) = wiwit miturut pétungan kurup sing bener.

Dadi taun Kurup iku umuré 120 taun. Tegesé saben 120 taun jenengé diganti miturut tibaning dina sing dienggo wiwitan taun Kurup.
Kurup sing sepisanan kang diwiwiti dhèk tanggal 1 Sura Alip 1555 diarani Kurup Jamngiyah, sabab wiwitaning Kurup iku tiba dina Jumuah (Jumuah Legi), umuré di­gawé 120 taun.
Kurup kang kapindho diarani Kurup Kamsiyah, amarga wiwitaning Kurup tiba dina Kemis (Kemis Kliwon), umuré digawé 72 taun.
Kurup kang kaping telu wiwitané tiba dina Rebo (Rebo Wagé), lan diarani Kurup Arbangiyah, umuré digawé 120 taun.
Kurup kang kaping papat, kang lagi dilakoni saiki, di­arani Kurup Selasangiyah, sabab wiwitaning Kurup tiba dina Selasa (Selasa Pon), lan umuré 120 taun.
Bab umuré Kurup Kamsiyah ming 72 taun, keterangané wis diandharaké ing ngarep.
Dadi saliné Kurup iku lakuné mundur sedina. Mentas Kurup Jumuah Legi, bareng salin Kurup diunduraké se­dina, ditibakaké dina Kemis Kliwon. Mangkono sabanjuré.
Apa sababé lakuné Kurup mundur sedina ?
Ana ing ngarep wis diterangaké menawa pétungan, taun Kurup iku pétungan taun Jawa kang dicocogaké karo taun Arab. Nanging senajan padhadéné pétungan taun Rem­bulan, pétungan dina taun Kurup iku ora pada karo pé­tungan dina taun Arab. Saben 120 taun pétungané dina dawa tauné Kurup, kacèk sedina. Mula supaya bisa tansah cocog, saben. 120 taun tauné Kurup kudu disuda utawa diundur sedina.
Taun Kurup kang umuré 120 taun iku ana 15 windu, pétungané dina ana 2835 dina kaping 15 utawa ana 42525 dina.
Taun Arab 120 ana 4 windu. Sawindu taun Arab umuré 30 taun, tauné cendhak 19 lan tauné dawa 11. Dadi sawindu taun Arab umuré 354 dina kaping 30 lan 11 dina padha karo 10620 dina lan 11 dina utawa ana 10631 dina. 120 taun taun Arab umuré ana 10631 dina kaping 4 utawa ana 42524 dina. Dadi kurang sedina tinimbang umuré taun Kurup kang cacahé ana 42525 dina. Iku sababé saben 120 taun umuré taun Kurup disuda utawa diundur sedina.
Déné panyudané taun Kurup iku saben tiba ing windu kang bebarengan taun Arab sajroning windu iku utawa sajroning 8 taun iku tauné Arab ming ana tauné dawa 2 (mriksanana keterangan ing dhuwur).
Wewatoné taun Kurup:
Umure 120 taun padha karo 15 windu, kang sawinduné umur 8 taun, yaiku: Alip, Éhé, Jimawal, Jé, Dal, Bé, Wawu, lan Jimakir. Kang dienggo taun dawa Éhé, Jé lan Jimakir. Saben 120 taun disuda utawa diundur sedina.
Wewatoné taun Arab:
Sawindu taun Arab ana 30 taun, tauné cendhak ana 19, yaiku taun No. 1, 3, 4, 6, 8, 9, 11, 12, 14, 15, 17, 19, 20, 22, 23, 25, 27 23 lan 30. Tauné dawa ana 11, yaiku taun No. 2, 5, 7, 10. 13, 16, 18, 2', 24, 26 lan 29. Pangétungé windu cacah angka taun Arab dipara 30, turahané utawa malangané iku dadi tenger pétungané windu taun Arab kang pungkasan. Conto: Ana ing wiwitané taun Masehi 1959 iki taun Arab tiba angka 1378-H. Angka 1378 dipara 30 malang utawa turah 28. Dadi tegesé taun 1378-H iku tiba windu No. 28.
Wewatoné taun Masèhi
1.     Saben angkané taun kena dipara 4, didadèkaké taun dawa, umure 366 dina. Sasi Pèbruari umuré 29 dina. Nèk angkané taun ora cèples dipara 4, iku tegese taun cendhak, umure 365 dina. Sasi Pebruari umure 28 dina.
2.     Angka taun kang cocog utawa cèples dipara 400, jaiku taun 1600, 2000 lan sapituruté, didadèkaké taun dawa. Nanging taun entèk-entèkané abad kayata: taun 1700, 1800, 1900 lan sapituruté kang ora cèples dipara 400, didadèkaké taun cendhak. Sasi Pèbruari umuré 28 dina.


Diposting oleh di