Senin, 18 Januari 2016

WANGSALAN LAN CANGKRIMAN




A.  Wangsalan
Yaiku unen-unen kang awujud cangkriman kang batangane ana ing njero unen- unen kuwi. Wangsalan dianggo ana ing pacelathon saben dinane.
          Tuladha wangsalan :
a.   Wah, kok njanur gunung.
(janur gunung = aren, dadi kadingaren).
b.   Bocah cilik ora pareng ngrokok cendhak.
(rokok cendhak= tegesan, dadi neges-neges)
c.   Aja njenang gula lho, Le!
(jenang gula= glali, dadi lali)
d.   Esuk-esuk kok wis nggodhong garing.
(godhong garing= klaras, dadi nglaras)
e.    Balung klapa, ethok-ethok ora ngerti yen disapa.
(balung klapa= bathok, dadi ethok-ethok)
f.    Kembang jambu, kemaruk duwe sepedha anyar.
(kembang jambu= karuk, dadi kemaruk)
g.   Sekar aren mas, sampun dangu-dangu.
(sekar aren= dangu, dadi dangu-dangu)
h.   Roning Mlinjo, yen wis sayah kena ngaso.
(roning mlinjo= so, dadi ngaso)
i.     Kolik priya, wanarra Anjani putra.
Tuhu eman, wong enom dadi kangelan.
(kolik priya=manuk tuhu, dadi tuhu)
(anoman putra= Anoman, dadi enom)
j.     Roning kamal, putrane Pandhitta Durma.
Mumpung enom ngadiya laku utama.
(roning kamal= sinom, dadi enom)
(Putrane Pandhita Durna= Aswatama, dadi utama)
k.   Witing klapa, jawata ing ngarcapada.
Salugune, wong sinau aja sembrana.
(witing klapa=glugu, dadi salugu)
(jawata ing ngarcapada= wong, dadi wong)
l.     Kawi gajah, kramaning watu ing jarwa.
Mesthi tetep, angugemi pancasila.
(kawi gajah=esthi, dadi mesthi)
(kramaning watu=sela, dadi pancasila)


B.Cangkriman
Cangkriman = batangan= bedhekan yaiku tetembungan utawa unen-unen kang kudu dibatang kekarepane amerga tetembungan mau ndhuweni teges ora sabenere. Werna-werna cangkriman ana 4, yaiku:
1.     Cangkriman tembang.
Tuladha :
a.      bapak pucung rupane saengga gunung
tan ana kang tresna
kabeh uwong mesthi sengit
yen kanggonan dielus-elus tinangisan (=wudun)
b.     bapak pucung dudu watu dudu gunung
sabane ing alas
ngon ingone sang bupati
yen lumaku si pocung lambehan grana (=gajah)
2.     Cangkriman wancah / cekakane tembung
Tuladha :
a.      Pindhang kileng = sapi nang kandhang kaki mentheleng.
b.     Pak kenthik= tepak teken sethithik.
c.      Pak lawa= tepak ula dawa.
d.     Karwapete= cikar dawa tipete.
e.      Burnaskopen = bubur panas kokopen.
f.       Wiwa wite, lesba dhonge, karwa pete= uwi dawa uwite, tales amba godhonge, cikar dawa tipete.
3.     Cangkriman pepindhan
Tuladha :
a.      Dicokot puucuke, sing kalong bongkote = rokok.
b.     Wit adhikih uwoh adhakah= waloh.
c.      Wit adhakah, who adhikih= ringin
d.     Anake klamben ibune wuda = pring
e.      Emboke dielus-elus, anake diedak-edak= andha.
f.       Yen cilik dadi kanca, yen gedhe dadi mungsuh= geni.
4.     Cangkriman plesedan
Tuladha :
a.      Wong adol pitik disrimpungi (sing disrimpungi kuwi pitike dudu wonge)
b.     Ana wong mati dilumpati kucing urip. (sing urip kucinge)
c.      Ana kapal disawat watu kelem, kira-kira gedhe apane? (gedhe omonge)
d.     Ana gajah numpak becak, ketok apane? (ketok ngapusine)
e.      Lawa lima, kalong telu dadi pira? (wolu)
Kapethik saka LKS BASA JAWA Kelas XII semester gasal lan Buku Pepak Basa Jawa anyar.